Aktif kârlılık ve özsermaye kârlılığı nedir? Tanım, formül ve daha fazlası

Anahtar Bilgiler

• Return of Assets ya da ROA olarak bilinen aktif kârlılık, şirketlerin toplam varlıklarıyla ne kadar kârlı olduğunu gösteren finansal orandır.
• Özsermaye kârlılığı ise, ROE olarak kısaltılır ve net varlıkların getirisi olarak kabul edilir.
• Aktif kârlılık, bir şirketin net gelirinin toplam varlıklarına bölünmesiyle hesaplanır.
• Özsermaye kârlılığı net kârlılığın özkaynaklara bölünmesiyle hesaplanır. 

Selam Paparalı! Yatırım kararlarını alırken duygulardan ziyade aklı rehber almanı, bunun için de şirketlerin finansal performanslarına dair göstergeleri ayrıntılı bir biçimde incelemen gerektiğini biliyorsun. İşte o göstergelerin en önemlilerinden ikisine dair ayrıntıları bu yazıda bulacaksın: Aktif kârlılık ve özsermaye kârlılığı.

Piyasalarda bazen öyle değişimler yaşanır, öyle şeyler olur ki şirketler çok iyi performanslar gösterebilir. Fakat çeyreklik performanslar ya da dönemsel yükselişler, uzun vadeli yatırımcıların karar vermesi için yeterli içgörüyü sağlamaz. Fakat endişelenme, bugün ne olduklarını, nasıl hesaplandıklarını anlatacağımız aktif kârlılık ve özsermaye kârlılığı kavramları, şirketlerin gerçek performanslarına ilişkin geniş perspektiften daha kapsamlı tahminler yapabilmen için başvurabileceğin önemli göstergeler arasında yer alır. 

Aktif kârlılık nedir?

Return of Assets olarak bilinen ve ROA olarak kısaltılan aktif kârlılık, bir şirketin toplam varlıklarıyla ne kadar kârlı olduğunu gösteren bir finansal orandır. Bir başka deyişle şirketlerin sahip oldukları varlıkları kâr elde etmek için ne kadar verimli kullandığını belirlemeye yarar.

Buradaki anahtar kavram, verimliliktir. Biliyorsun, işletmelerin başarısı, kaynaklarını ne kadar verimli kullandıklarıyla doğrudan ilişkilidir. Kârları gelirlerle karşılaştırmak da faydalı ölçüm yöntemlerinden biridir fakat kârı, bir şirketin onu elde etmek için kullandığı kaynaklarla karşılaştırmak, o şirketin varlıklarını ne kadar etkin kullandığının temel göstergesine ulaştırır. 

ROA, şirketlerin faaliyet gösterdikleri sektöre büyük ölçüde bağlıdır. Bu noktada şirketler ROA değerleri üzerinden kıyaslanacaksa aynı sektördeki şirketlerin seçilmesine dikkat edilmesi önerilir. Bir teknoloji şirketinin ROA’sı, yiyecek ve içecek üreticisi başka bir şirketinkiyle karşılaştırıldığında doğru sonuçlar vermesi beklenemez. 

Aktif kârlılık nasıl hesaplanır?

Aktif kârlılık, bir şirketin net gelirinin toplam varlıklarına bölünmesiyle hesaplanır. Bir örnekle açıklamaya çalışalım. Mustafa küçük bir dükkânda, yalnızca al-götür hizmet vermek için küçük bir büfe açmak amacıyla 1.500 dolar harcasın. Öykü ise servis de yapabildiği, konseptli bir hamburger restoranı için 15 bin dolar harcasın. Bu durumda Mustafa’nın toplam varlığı 1.500 dolar, Öykü’nün ise 15 bin dolar olur. Belirli bir süre içinde Mustafa 150 dolar net gelir elde etsin, Öykü’nün restoranı ise ona toplamda 1.200 dolar kazandırsın.  

İki örnek içinde Öykü’nün işletmesi daha değerli bir işletme olsa da verimlilik açısından Mustafa’nın Öykü’yü geçtiği söylenebilir. Basitleştirilmiş ROA hesapladığımızda;

• Öykü’nün ROA’sının (1.200/15.000)x100=%8
• Mustafa’nın ROA’sının ise (150/1500)x100=%10 olduğu görülür. 

Unutma Paparalı, aktif kârlılık, yatırım kararlarını vermek için kullanabileceğin göstergelerden yalnızca biridir. Yalnızca ROA’ya bakarak karar vermek doğru olmayabilir. 

Özsermaye kârlılığı nedir? 

Genelde aktif kârlılıkla beraber anılan ve benzer bir yolla hesaplanan bir başka gösterge de özsermaye kârlılığıdır. Return of equity olarak bilinen ve ROE olarak kısaltılan özsermaye kârlılığı, şirketlerin net gelirlerinin özkaynaklara bölünmesiyle hesaplanır. ROE, net varlıkların getirisi olarak kabul edilir.

Özsermaye kârlılığı, hissedarların şirkete yaptıkları yatırımların etkin kullanımına ilişkin bir referans oluşturur. Bir diğer deyişle ROE ne kadar yüksekse, o şirket özsermaye finansmanını kâra dönüştürmekte o kadar iyidir. Tıpkı aktif kârlılıkta olduğu gibi, özsermaye kârlılığında da şirketleri sektörlerine göre karşılaştırmak daha iyi sonuç verecektir. 

Özsermaye kârlılığı nasıl hesaplanır?

Aktif kârlılık gibi yüzde olarak ifade edilen özsermaye kârlılığı, şirketin net gelir ve özsermayesi de pozitifse hesaplanabilir. Özsermaye kârlılığı formülü ise net gelir / ortalama özsermayedir. Dönemin başlangıç ve bitişi, net gelirin elde edildiği dönemle aynı olmalıdır. 

ROE’nin iyi ya da kötü olması, emsal hisse senetleri arasındaki ortalamalara göre belirlenir. Örneğin net gelire göre daha küçük bilanço hesapların sahip bir teknoloji veya perakende şirketinin normal ROE seviyeleri %18 veya daha fazla olabilir. Şayet şirket, her yıl ROE oranını iyileştiriyorsa bu, daha az özsermaye kullanarak daha çok kârlılık ürettiği anlamına gelir ve bu da iyiye işarettir. X şirketinin sektör ortalaması olarak görülen %15’e kıyasla %18’lik sabit bir ROE’yi sürdürdüğünü varsayarsak, şirketin varlıklarını kâr yaratmak için kullanma konusunda ortalamanın üzerinde olduğu sonucuna varabiliriz. 

Özsermaye kârlılığı, bir hisse senedinin büyüme ve temettülerinin artma oranı hakkında tahminler yürütmek için de kullanılabilir. Bir şirketin gelecekteki büyüme oranının tahmini için ROE, gelecekteki büyümeyi finansa etmek için şirket tarafından tutulan veya yeniden yatırılan net gelirin yüzdesiyle (retention ratio) çarpılabilir.

Papara Yatırım Hesabınla borsada derinleşmeye başla!

Papara Yatırım Hesabını bugün açarak yatırım süreçlerinde deneyim kazanmaya bugünden itibaren başlayabilir, hangi göstergeyi, ne için kullanacağını anlamak için küçük bütçelerle hisse senedi alım satımı yapabilirsin. Unutma, Papara Yatırım Hesabı parça hisse özelliği sunar, bu sayede hisse senetlerine 1 dolarla dahi yatırım yapabilirsin. Yaptığın yatırımla satın aldığın hissenin tek sahibi sen olursun ve 500 bin dolara kadar olan yatırımların Menkul Kıymetler Yatırımcı Koruma Kurumu (SIPC) tarafından korunur.

Papara Yatırım Hesabını açmak, hesabına TL bakiye aktararak dolara dönüştürmek ve sevdiğin şirketlerin hisse senetlerinin güncel finansal performanslarını öğrenmek oldukça kolaydır. Tüm bu işlemleri dakikalar içinde gerçekleştirebilirsin. Henüz Paparalı değilsen aşağıdaki butona dokunarak ücretsiz hesabını kolayca oluşturabilirsin.

Papara Hesabı Aç!