Endeks nedir, ne işe yarar?

Anahtar Bilgiler 

• Hisse senedi endeksi, bir bütün olarak borsayı veya bir endüstriyi yansıtan bir hisse senedi koleksiyonudur.  

• Hisse senedi analistleri, bu varsayımsal portföyleri kullanarak performansları karşılaştırır.  

• Ayrıca endeksler, piyasanın geneline dair bilgi de verir. Örneğin S&P 500 ya da Nasdaq Composite gibi hisse senedi endekslerinde arka arkaya kayıplar görülürse, bu durum "ayı piyasasına" girildiğine işaret eder. 
• Popüler Amerika borsa endeksleri S&P 500, Dow Jones Endüstri Endeksi, Russell 3000, Nasdaq Composite olarak sıralanabilir. 
  

Paparalı, daha önce hiç borsa ve endeks arasındaki farkların ne olduğunu merak ettiğin oldu mu? Örneğin; BIST-100 endeksiyle Borsa İstanbul birbirinden nasıl ayrışır? Borsa ve endeks kavramları, yatırıma yeni başladıysan biraz karışık gelebilir. Haberlerine rastladığın S&P 500 ya da New York Stock Exchange arasındaki farkın ne olduğunu bilmen, piyasa verilerini okumak açısından avantaj sağlayacaktır.

Bu noktalardan hareketle bu yazıda, önce “Endeks nedir?” sorusunu yanıtlayacağız. Sonrasında endekslerin ne için kullanıldığına, nasıl oluşturulduğuna ve senin için ne anlama geldiğine değineceğiz. Son olarak, Amerika borsalarının öne çıkan endekslerinin kısa tanımlarıyla yazımızı noktalayacağız.

Endeks nedir? Hisse senedi endeksi ne demektir?

Hisse senedi endeksi, bir bütün olarak borsayı veya bazı durumlarda belirli bir endüstriyi ya da pazarın segmentini yansıtması amaçlanan bir hisse senedi koleksiyonudur. Başka bir deyişle hisse senedi endeksi, tüm hisse senedi piyasasının veya içindeki belirli bir segmentin temsili, varsayımsal bir örneği olarak düşünülebilir. Borsalarda yaşanan gelişmeleri takip etmeyi kolaylaştırmak için varsayımsal bir portföy olarak tasarlanan hisse senedi endeksleri, içerdiği şirketlerin fiyat hareketlerine göre değer kazanır ya da kaybeder.

Hisse senedi endeksi ne işe yarar?  

Yatırımcılar, kurumlar, fon yöneticileri ve analistler, piyasanın ya da otomobil endüstrisi gibi piyasanın belirli bir bölümünün herhangi bir zamanda nasıl performans gösterdiğini anlamak için hisse senedi endekslerinin performansını izler. Çoğu zaman yatırımcılar ve fon yöneticileri, endeksleri kendi portföylerinin performansını karşılaştırmak için kıyaslama olarak kullanır.

Endeksler, piyasanın genel gidişatı hakkında da bilgi verir. Örneğin; S&P 500 ya da Nasdaq Composite gibi hisse senedi endekslerinde arka arkaya kayıplar görülürse, bu durum medyada ve analistler arasında “ayı piyasası” olarak yorumlanabilir. Haberlerde Dow’un %3’lük bir artış gördüğünü duyarsan, bu Dow Jones Endüstri Endeksi’ni oluşturan ağırlıklı hisse senedi koleksiyonunun işlem saatleri boyunca %3 oranda değer kazandığı anlamına gelir.

Unutma, bir endeksin belirli bir oranda değer kazanmış olması, o endeksin kapsadığı tüm şirketlerin hisse senedi değerlerindeki artışa işaret etmez. Örneğin; endeks değerinde %3’lük bir artış, bütün olarak endeksin değerindeki genel değişikliği gösterir. 
 

Endeksler nasıl ağırlıklandırılır?

Evet, yeni bir terimle karşında olduğumuzu biliyoruz. Endekslerin varsayımsal bir portföy olduğunu söylemiştik. Ağırlıklandırma, portföy içindeki şirketlerin hisse senetlerinin endeksin geneline etkisinin belirlenmesi işlemidir. Bir endeks, bir şirketin temsili %6’ya karşılık gelirken, bir başka şirketin hissesi %1,5’e denk gelecek şekilde ağırlıklandırılabilir. Ağırlıklandırma sürecinde piyasa değeri ve hisse fiyatı gibi göstergelere sıklıkla başvurulur. Örneğin, ayrıntılarını yazının devamında öğreneceğin S&P 500 ağırlıklandırma sırasında piyasa değerini kullanırken Dow Jones Endüstri Endeksi hisse fiyatını kullanır. 

• Fiyat ağırlıklı endekslerde hisse fiyatı yüksek olan hisse senetleri, endeks değeri üzerinde hisse fiyatı düşük hisse senetlerine göre daha fazla etkiye sahiptir.  

• Değer ağırlıklı endekslerde şirketler, hisse fiyatları yerine piyasa değerlerine göre ağırlıklandırılır. Bu ağırlıklandırma, hisse fiyatının her zaman gerçek piyasa değerini yansıtmayacağı düşünüldüğünde, fiyata kıyasla daha mantıklıdır.
  
  

Popüler Amerika borsa endeksleri nelerdir?

Endekslerin ne olduğunu, ne işe yaradığını ve nasıl oluşturulduğunu öğrendikten sonra Amerika piyasalarında karşılaşacağın popüler borsa endekslerini ayrıntılandıralım.

S&P 500 

ABD merkezli uluslararası kredi değerlendirme kuruluşu Standard & Poor's tarafından oluşturulan S&P 500 Endeksi, ABD’de halka açık 500 önde gelen şirketin yer aldığı ve piyasa değeri ağırlıklı bir endekstir. Amerika hisse senedi piyasasının neredeyse dörtte üçünü kapsayan S&P 500, ülkede borsa performansının en iyi göstergelerinden biri olarak kabul edilir. S&P 500 endeksinde Apple, Microsoft, Amazon, Tesla, Berkshire Hathaway, Exxon Mobil, P&G gibi şirketler bulunur. 

• S&P 500, S&P Global 1200 endeks ailesinin bir üyesi olarak konumlanır. S&P tarafından oluşturulan diğer popüler endeksler arasında orta büyüklükteki işletmeleri kapsayan S&P MidCap 400, küçük işletmeleri temsil eden S&P SmallCap 600 gibi endeksler yer alır.  

Dow Jones Endüstri Endeksi 

DJIA olarak kısaltılan Dow Jones Industrial Average, yani Dow Jones Endüstri Endeksi, Dow 30 olarak da bilinen ve New York Menkul Kıymetler Borsası’nda (NYSE) ve Nasdaq’ta işlem gören 30 büyük, halka açık mavi çip şirketi izleyen bir borsa endeksidir. Özellikle kamu güvenini kazanmış, stabil finansal göstergelere sahip blue chip şirketlerin durumuna ilişkin geniş çapta izlenen bir endeks olan Dow 30, 1896’dan bu yana faaliyet gösterir ve ABD’deki en eski ikinci borsa endeksidir.  

Dow, S&P 500’ün aksine, değer ağırlıklı bir hesaplama yöntemi kullanmaz. Bunun yerine, hisse senedi fiyatlarına göre ağırlıklandırılır. Bu nedenle herhangi bir bileşen şirket hissesindeki bir puanlık hareket, endeksi aynı sayıda puan hareket ettirir. Dow 30 içinde Apple, Boeing, Caterpillar, Chevron, IBM, Intel, Johnson & Johnson gibi şirketler yer alır.

Nasdaq Composite 

Türkçede Nasdaq bileşik endeksi olarak adlandırılan Nasdaq Composite, Nasdaq borsasında listelenen 3.700’ü aşkın hisse senedini kapsayan piyasa değeri ağırlıklı bir endekstir. Nasdaq borsasındaki genel durumu ve performansı ölçmek için kullanılan Nasdaq Composite, teknoloji sektöründe faaliyet gösteren şirketleri barındırmasıyla endüstrinin geneline dair önemli ipuçları sunar. Apple, Amazon, Microsoft, Meta, Alphabet gibi teknoloji devleri bu endekste yer alır.

Russell 3000 

Nasdaq ya da S&P 500 gibi piyasa değeri ağırlıklı bir hisse senedi endeksi olan Russell 3000, FTSE Russell tarafından oluşturulur. Endeks, ABD’de işlem gören tüm hisse senetlerinin yaklaşık %97’sini temsil eder ve ülkede işlem gören en büyük 3 bin hisse senedinin performansını izler. Russell 3000, ABD borsalarında işlem gören büyük ölçekli Russell 1000 ve küçük ölçekli Russell 2000 endekslerinin çatısı konumundadır.

Borsa endekslerine yatırım yapabilir miyim?  

Paparalı, yukarıda sıraladığımız Amerika borsalarında ve küresel ekonomide en önemli sayılan borsa endeksleri, borsalardaki performansı kolayca ölçmen ve yakından izleyebilmen için oluşturulmuş varsayımsal portföylerdir. Bu sebeple, hisse senedi endekslerine doğrudan yatırım yapamazsın, zira endeksler menkul kıymet değeri taşımaz. Bunun yerine, bu hisse senedi endekslerinin performansını takip eten borsa yatırım fonlarına (ETF) ya da yatırım fonlarına yatırım yapabilirsin. Ya da yalnızca endeksleri ekonominin gidişatını takip etmek için kullanabilir ve portföyünü oluşturmak için bu hisse senedi endekslerinden elde edeceğin verileri inceleyebilirsin.

Papara Yatırım Hesabını aç, Amerika borsalarında yatırıma hemen başla! 

Amerika borsalarındaki endeksleri yakından tanıyarak epey yol kat ettin Paparalı! Henüz yatırımcılığa başlamadıysan, Amerika borsalarında listelenen dünyaca ünlü şirketlerin hisse senetlerini henüz alıp satmadıysan, Papara Yatırım Hesabını deneyebilirsin.  

Papara Yatırım Hesabını dakikalar içinde açabilir ve dünyanın izlediği borsa endekslerinin kapsadığı şirketlere tek tek yatırım yapabilir, kendi portföyünü oluşturabilirsin. Henüz Paparalı değilsen ve Papara Yatırım Hesabı kullanmıyorsan, aşağıdaki butona dokun.

Papara Hesabı Oluştur!