Finansal tabloları anlamak: Yatırımcılar için en önemli gösterge ve oranlar

Anahtar Bilgiler  

• Mali tablolar, şirketlerin finansal performanslarına ilişkin önemli bilgiler sunan belgelerdir.  

• Bilanço, gelir tablosu ve nakit akışı tablosu olmak üzere üç temel mali tablo çeşidi vardır.  

• Mali tablolarda yer alan veriler, yatırımcıların şirketlerin performanslarına dair gerçekçi sonuçlar elde etmesini mümkün kılan finansal oranlara erişmek için kullanılır.   

• Finansal oranlar, genellikle kârlılık, likidite, verim ve değerleme oranları gibi başlıklarda incelenir. 

Selam Paparalı! Yatırım süreçlerinde doğru kararlar verebilmek ve portföyünü gerçekten iyi performans göstermesi beklenen şirketlerin hisse senetleriyle çeşitlendirebilmek için şirketlerin çeyrek raporlarını daha iyi okuman gerektiğini şu yazımızda ayrıntılandırmıştık. Bu yazımızda ise bir şirketin belirli bir zamandaki mali durumunun görüntüsünü sağlayarak, şirketin performansı, operasyonları, nakit akışı ve genel koşulları hakkında fikir veren finansal tablo analizlerini biraz daha iyileştirmek için bu tablolarda karşılaşabileceğin kavramlarda derinleşmeye çalışacağız.   

ABD piyasalarının adil bir biçimde işlerliğini sağlama görevini üstlenen ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), şirketlerin finansal durumlarını üç ayda bir ve yıllık olarak raporlamalarını bekler. Bir başka deyişle şirketlerin yayımladığı finansal raporların standartları ve yönergeleri SEC tarafından belirlenir. Finansal tablolar yatırımcılar için önemlidir zira şirketlerin gelir, gider, kârlılık, borç yükü ve kısa-uzun vadeli finansal yükümlülüklerini yerine getirme kabiliyetine dair bilgiler sağlar. 

Mali tablo çeşitleri   

Yatırımcılar için şirketlerin performansına dair bilgi veren verileri içeren üç çeşit mali tablo vardır.   

• Bilanço (Balance Sheet): Bilanço bir şirketin varlıklarını, borçlarını ve özkaynaklarını gösteren tablodur.   

• Gelir Tablosu (Income Statement): Gelir ve kâr arasındaki farka dair şu yazımızda ayrıntılandırdığımız bilgiler, bu tabloda yer alır. Satışlardan elde edilen gelir (revenue), satışların maliyeti (costs of goods sold), gelirden yalnızca satışların maliyetinin çıkarılmasıyla bulunan brüt kâr ve şirketin tüm giderlerinin gelirden düşüldüğü kâr (profit) veya net gelir (net income) gibi bilgilee bu tabloda yer verilir.  

• Nakit akışı tablosu: Şirketlerin kısa vadeli yükümlülüklerini yerine getirmeleri, temettü ödeme potansiyelini göstermeleri ve yeniden şirkete yapılacak yatırımları belirlemesi açısından önemli olan nakit miktarına dair bilgiler, nakit akışı tablosunda yer alır. 

 

Mali tablolarda yer alan veriler, yatırımcılar tarafından çeşitli finansal oranlara dönüştürülür ve bu finansal oranlar, şirketlerin tarihsel geçmişlerine, faaliyet gösterdikleri endüstrileri ve rakip şirketlere karşı nasıl performans gösterdiklerini ölçmek açısından önem teşkil eder.     

Finansal oranlar nelerdir?   

Finansal oranlar, yatırımcıların şirketler tarafından bildirilen verileri anlamlı çıktılara dönüştürebilmek ve içgörüler elde edebilmek için kullandıkları ölçüm araçlarıdır. Raporlama dönemlerinde faydalı karşılaştırmalar yapmaya olanak tanıyan finansal oranlar, şirketlerin kârlılığını, operasyonel verimliliğini, yönetimsel başarısını belirlemeyi kolaylaştırır. Bu oranlar kârlılık oranları, likidite oranları, borç oranları, etkinlik oranları ve değerleme oranları olmak üzere beş kategoride incelenebilir. 

Kârlılık oranları, bir şirketin giderlerine kıyasla ne kadar kazanç elde ettiğini gösteren oranlardır. Başlıcaları özkaynak kârlılığı ve faaliyet kâr marjı olarak sıralanır.   

Özsermaye kârlılığı: İngilizcede return of equity olarak adlandırılan ve ROE olarak kısaltılan özsermaye kârlılığına ilişkin ayrıntılara şu yazımızda değinmiştik. Bu oran, bir şirketin özsermayesinden, bir diğer deyişle yatırımlarından gelir elde etme yeteneğini ölçer. ROE’nin yüksek olması, şirkete yapılan her 1 dolarlık yatırımın gelire dönüşme performansının yüksek olduğu anlamına gelir.   

Faaliyet kâr marjı: Operating margin olarak adlandırılan faaliyet kâr marjı, bir şirketin temel iş faaliyetlerinden elde edilen faaliyet gelirinin toplam gelire bölünmesiyle elde edilir. Faaliyet marjı, temel faaliyetlerden elde edilen kârdır ve vergi ve borç faizi gibi giderleri içermez. Şirketin esas işinin dışındaki kazançları da esas tuttuğundan, kârlılığa dair daha net bir resim sunar. Örneğin bir şirket bir varlığını veya bir bölümünü satarak kazançlarını şişirecek ölçüde gelir elde edebilir. Faaliyet kâr marjı bu satışı hariç tutar ve şirketin temel işinden elde ettiği kârlılığa dair bilgi verir.   

Likidite oranları, şirketlerin nakit akışını ve kısa vadeli borçlarını dış kaynaklardan ekstra sermaye artırımına gerek kalmadan ne kadar iyi idare ettiğini belirlemeye yardımcı olur. En yaygın kullanılan likidite oranı, cari orandır.  

Cari oran: İngilizcede current ratio olarak bilinen cari oranın temel amacı, şirketin kısa süreli borçlarını ödeme gücünü ölçmek ve net işletme sermayesinin yeterli olup olmadığını belirlemektir. Cari oran, cari varlıkların yükümlülüklere bölünmesiyle elde edilir. Yüksek cari oranlar, şirketlerin kısa vadeli yükümlülüklerini iyi yönettiğinin ve operasyonlarını sorunsuz yürütmek için yeterli nakde sahip olduğunun göstergesidir.  

Borç oranları, bir şirketin borç durumunu ve ödenmemiş borçlarını ve faiz gibi borç maliyetlerini yönetip yönetemeyeceklerini anlamaya yarar. Başlıca borç oranı, borç/özkaynak oranı olarak öne çıkar.  

Borç/özsermaye oranı: İngilizcede debt-to-equity ratio olarak adlandırılan ve D/E olarak kısaltılan bu oran, toplam yükümlülüklerin toplam özsermayeye bölünmesiyle elde edilir. Yüksek bir D/E oranı, şirketin büyümesini borçla finanse ettiğini gösterir. Farklı şirketlerin D/E oranları kıyaslanırken, şirketlerin aynı endüstride faaliyet gösterdiklerine özen göstermek gerekir. Örneğin imalat şirketleri, ekipman veya pahalı varlıklar almak durumunda oldukları için daha borç yoğun olabilirler ve büyümelerini borçla finansa edebilirler. Öte yandan yazılım ve pazarlama şirketlerinin borç/özsermaye oranı daha düşük olabilir.   

Verimlilik oranları: Şirketlerin varlıklarını ve yükümlülüklerini dahili olarak ne kadar iyi yönettiklerini gösterir. Envanter devri veya stok devri bu oranlar içinde en çok öne çıkandır.  

Envanter/stok devri: Bu oran, ilgili şirketin belirli bir dönemde envanterini kaç kez sattığını gösterir. Satış maliyetlerinin ortalama stoklara bölünmesiyle elde edilen düşük stok devir oranı değerleri, düşük satışlara ve aşırı stoğa işaret eder. Yüksek değerler ise güçlü satışlara ve iyi envanter yönetimine referans olur.   

Değerleme oranları: Şirketlerin hisse senedi fiyatına ve piyasadaki değerine odaklanan oranlardır. Daha önce şu yazımızda sözünü ettiğimiz fiyat/kazanç oranı ve şu yazımızda ayrıntılandırdığımız temettü verimi, bu başlıkta öne çıkar.  

Fiyat/kazanç oranı: P/E olarak kısaltılan ve price-to-earnings oranı olarak bilinen fiyat/kazanç oranı, şirketin güncel hisse senedi fiyatının hisse senedi başına kazanca bölünmesiyle elde edilir. Yüksek F/K değerleri, yatırımcıların gelecek dönemlerde kazançlarda büyüme beklediğini gösterir. F/K oranı, bir şirketin tarihsel süreçteki performansına ve ilgili şirketin aynı endüstride faaliyet gösterdiği diğer şirketlerin performansına dair kıyaslamalar yapmak açısından faydalıdır.   

Temettü verimi: Temettü verimi oranı, bir şirketin hisse fiyatına göre yıllık olarak ödediği temettü miktarını gösterir. Bir başka deyişle şirkete yatırılan her 1 dolar için alınan nakit miktarının ölçüsüdür. Yıllık hisse başına temettü miktarının hisse senedi fiyatına bölünmesiyle elde edilir. 

Unutmadan...  

Mali tablolarda, finansal sonuçlara ilişkin duyurularda ve çeşitli analiz sitelerinden elde edilen finansal oranlarda yer alan veriler, ancak bütünlüklü bir biçimde değerlendirdiğinde şirketin performansına dair doğru bilgiler verir. Bir hisse senedinin yatırıma değer olup olmadığına dair geçerli tek bir oran ya da gösterge yoktur. Finansal verileri değerlendirirken yatırım beklentilerine uygun olan göstergelerden birkaçını bir arada değerlendirmeyi unutma. 

Papara Yatırım Hesabınla yatırım deneyimini bir adım ileri taşı!  

Paparalı, alıştığın Papara deneyimiyle Amerika borsaları Nasdaq ve New York Menkul Kıymetler Borsası’nda listelenen dünyaca ünlü şirketlerin yatırımcısı olabileceğini artık biliyorsun. Papara Yatırım Hesabın, kolay kullanıcı deneyimiyle şirketlerin performansına dair göstergeler sunan finansal oranlara erişebildiğin bir arayüzle beraber gelir. Yatırım kararlarını güncel olarak erişebildiğin F/K oranı, temettü verimi gibi verileri değerlendirerek alabilir, yatırım amaçlarına uygun hisse senetlerini şirketlerin performans metriklerini değerlendirerek edinebilirsin. 

Papara Yatırım Hesabını dakikalar içinde açmak için 18 yaşından büyük olman ve kısa bir hesap oluşturma sürecini tamamlaman yeterlidir. 

Paparalı değil misin? Yatırım dünyasına Papara ile adım atmak birikimlerini daha etkin yönetmek istersen, aşağıdaki butona dokunarak ücretsiz hesabını saniyeler içinde açabilirsin. 

Papara Hesabı Aç!